Hayot sug'urtasi orqali bank omonatlari daromadidan yuqoriroq daromad olish usuli
Ko’pchilik buni bilmaydi, lekin, soliq imtiyozlari va hayot sug’urtasi hisobiga yiliga 30% dan yuqoriroq daromad olish imkoniyati mavjud. Bunday daromadlilik, eng yuqori foizi 22% bo’lgan bank omonatlaridan ancha foydaliroqdir. Maqola davomida mazkur daromadlilik nimani hisobidan shakllanishini tushuntiramiz va aniq bir misollarda hisob-kitoblarni ko’rsatib o’tamiz.
O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksiga asosan, uzoq muddatli sug‘urta uchun yo‘naltiriladigan jismoniy shaxslarning ish haqi va boshqa daromadlari daromad solig’iga tortilmaydi (O‘zR SK 378-moddasining 15-bandi). Soddaroq aytganda, hayotni sug'urta qilish uchun sug’urta kompaniyasiga o’tkazilgan oylik ish xaqi daromad solig'idan ozod qilinadi.
Bundan tashqari, sug’urta kompaniyalari hayot sug’urtasi uchun o’tkazilgan mablag’larni muddat yakunida o’rtacha 5 foizlik bonus bilan mijozga qaytarib beradi.
Masalan, sug'urta kompaniyasi bilan 13 oylik, sug’urta mukofoti qisman to’lab boriladigan hayot sug'urta shartnomasi tuzdingiz. Shartnomaga ko’ra 13 oy davomida har oy sug'urta kompaniyasiga 2 million so'mdan jami 26 million so'm o’tkazish belgilangan. Sug'urta kompaniyasi ushbu mablag’larni 5% bonusni qo’shgan holda 14-oyda qaytarib beradi. Natijada, daromad solig'i imtiyozi va sug’urta bonusi hisobiga muddat yakunida sug'urta kompaniyasi tomonidan jami 27,3 million so’m to’lab beriladi
(1-jadvalga qarang).
Solishtirish uchun, agar har oyda 2 million so’m daromadingizdan soliq to’lab, qolgan daromadni (1.760.000 so’m) 22% lik bank omonatiga qo’ysangiz, 13 oy yakuni bilan mablag’laringiz 25,8 million so’mga teng bo’ladi (2-jadvalga qarang). Oyligingizni soliq to’lab so’ng bank omonatiga joylashtirib 27,3 million so’mga yetkazishingiz uchun bank omonat foizi 32,4% ga teng bo’lishi lozim (3-jadvalga qarang).
Yuqorida keltirilgan holatlarni jadval ko’rinishida solishtirib ko’rsatamiz.
№ | Soliqqa tortilmaydigan daromad | Bonus 5 % |
1 | 2,000,000 | 100,000 |
2 | 2,000,000 | 100,000 |
3 | 2,000,000 | 100,000 |
4 | 2,000,000 | 100,000 |
5 | 2,000,000 | 100,000 |
6 | 2,000,000 | 100,000 |
7 | 2,000,000 | 100,000 |
8 | 2,000,000 | 100,000 |
9 | 2,000,000 | 100,000 |
10 | 2,000,000 | 100,000 |
11 | 2,000,000 | 100,000 |
12 | 2,000,000 | 100,000 |
13 | 2,000,000 | 100,000 |
Jami | 26,000,000 | 1,300,000 |
Jami daromad | 27,300,000 |
№ | Soliqqa tortilgan daromad | Omonat foizlari | Turgan oylar |
1 | 1,760,000 | 419,467 | 13 |
2 | 1,760,000 | 387,200 | 12 |
3 | 1,760,000 | 354,933 | 11 |
4 | 1,760,000 | 322,667 | 10 |
5 | 1,760,000 | 290,400 | 9 |
6 | 1,760,000 | 258,133 | 8 |
7 | 1,760,000 | 225,867 | 7 |
8 | 1,760,000 | 193,600 | 6 |
9 | 1,760,000 | 161,333 | 5 |
10 | 1,760,000 | 129,067 | 4 |
11 | 1,760,000 | 96,800 | 3 |
12 | 1,760,000 | 64,533 | 2 |
13 | 1,760,000 | 32,267 | 1 |
Jami | 22,880,000 | 2,936,267 | |
25,816,267 |
№ | Soliqqa tortilgan daromad | Foiz summasi | Turgan oylar |
1 | 1,760,000 | 610,133 | 13 |
2 | 1,760,000 | 563,200 | 12 |
3 | 1,760,000 | 516,267 | 11 |
4 | 1,760,000 | 469,333 | 10 |
5 | 1,760,000 | 422,400 | 9 |
6 | 1,760,000 | 375,467 | 8 |
7 | 1,760,000 | 328,533 | 7 |
8 | 1,760,000 | 281,600 | 6 |
9 | 1,760,000 | 234,667 | 5 |
10 | 1,760,000 | 187,733 | 4 |
11 | 1,760,000 | 140,800 | 3 |
12 | 1,760,000 | 93,867 | 2 |
13 | 1,760,000 | 46,933 | 1 |
Jami | 22,880,000 | 4,270,933 | |
27,150,933 |
E’tiboringizga Sug’urta kompaniyalari taklif qilayotgan uchta Hayot sug’urtasi mahsulotini taqdim qilamiz:
“Kafolat” kompaniyasidan “Hayot sug’urtasi”;
Sug‘urta muddati – kamida 13 oy;
Sug’urta bonusi – 5%.
“O’zbekinvest Hayot” kompaniyasidan “Daromad hayot sug’urtasi”;
Sug‘urta muddati - 370 kun;
Sug’urta bonusi – 4%.
“Euroasia-Life Insurance Company” kompaniyasidan “Annuity life hayot sug’urtasi”;
Sug‘urta muddati – 367 kun;
Sug’urta bonusi – 3.5%.
Endi hayotingizni sug’urta qilish orqali pulingizni omonatda saqlagandan ham ko’proq daromad olish yo’lini bilasiz!
Turdiaxunov Sanjarbek Nabievich
"Hamkorbank" ATB Qimmatli qog'ozlar bilan ishlash va birja amaliyotlari bo'limi boshlig'i