O'zbekiston Markaziy banki tadqiqotlariga ko'ra, mamlakat aholisi bir qancha sabablarga ko'ra pulni tejashga moyil emas.
Bularga moliyaviy kapital bozori rivojlanmaganligi, banklarga bo'lgan ishonchning pastligi va moliyaviy savodxonlik darajasi yetarli emasligi sabab bo'ladi. Masalan, O'zbekistonning yirik banklaridagi aholi omonatlari va muddatli omonatlari ulushi o'rtacha 5%ni tashkil qiladi.
Ammo, baribir, pul faqat "matras ostida" yotmasligi kerakligini anglash, bizni qanday qilib nafaqat bank depozitlaridan tashqari pul topish mumkinligi haqida variantlarni qidirishga majbur qiladi. Ha albatta, inqiroz davom etmoqda va hatto yaqin kelajakni oldindan aytish mushkul. Ammo bu kimdir uchun inqiroziy fojea va boshqalar uchun imkoniyatlar oynasidir. Va faqat o'z jamg'armalari haqida qayg'uradiganlar uchun, moliyaviy bozorlarda nima bo'layotganini, qayerda va qanchalik samarali sarmoya kiritish mumkinligini tushunish juda muhimdir. Ushbu qiyin paytlarda, tinchlik davriga qaraganda ko'proq sarmoyaviy imkoniyatlar mavjud.
Alpari xalqaro kompaniyasi mutaxassislari global tendensiyalarni tahlil qilib, eng mashhur sarmoyaviy g'oyalar reytingini tayyorladilar.
Shunday qilib, 2021-yilda investorlar uchun eng mos keladigan 5 ta g'oya quyidagilardan iborat:
Qimmatli qog'ozlar bozoridagi investitsiyalar hech qachon o'z ahamiyatini yo'qotmaydi. Bir savolga ahamiyat berish lozim- aksiyalarni qanday tanlash kerak va investor nimaga erishmoqchi: qisqa muddatda lekin maksimal darajada tavakkal qilib foyda ko'rmoqchimisiz yoki uzoq muddatli va 100% ishonch bilan foyda ko’rishni istaysizmi?
Ko'rinib turibdiki, jahon iqtisodiyoti bir yildan beri inqirozda, ko'pchilik mamlakatlar pandemiyaga qarshi kurashni davom ettirmoqdalar, ta'minot zanjirlari uzilgan. Bunday vaziyatda aksiyalar, bir qarashda, ancha xavfli sarmoyadir. Ammo tajribali investorlar boshqacha fikrda. Ular nafaqat optimizmni yo'qotmaydi, balki yaxshi pul ishlashga ham muvaffaq bo'lishadi. Ayniqsa, jahon fond indekslari rekorddan keyin rekord o'rnatganida.
Masalan, Buyuk Britaniya hozirda rasman resessiya - iqtisodiy tanazzulda. Va uning FTSE 100 fond bozori indeksi o'tgan yil bahorida atigi 17% ga oshdi. AQShda sentyabr oyida S&P 500 keng bozor indeksi joriy yilning 54 –chi rekordini o'rnatdi. Investorlarning optimizmi butun dunyo aholisi koronavirusga qarshi faol emlanadi, bu odamlarni normal hayotga qaytaradi va biznes faol rivojlanadi degan umid bilan bog'liq edi. Bu yerda bozorlarga pul qo'yadigan markaziy banklarning siyosati alohida o'rin tutadi. Shunday qilib, ulardan pul ishlash uchun eng maqbul aksiyalarni tanlashgina qoladi.
Axloqiy deb nomlangan investitsiyalar ommalashib bormoqda. Bu moliyaviy natija muhim bo'lgan strategiya, lekin u ijtimoiy va ekologik muammolarni hal qilishga asoslangan bo'lishi kerak. Oddiy qilib aytganda, sarmoyalar nafaqat pul, balki foyda va imkon qadar ko'proq foyda keltirishi kerak.
Borgan sari boy odamlar o'z pullarini ekologik, ijtimoiy va korporativ boshqaruvga (ESG) yo'naltirilgan mablag'larga sarflayaptilar. Ko'rinib turibdiki, pandemiya ushbu turdagi investitsiyalarni o'z ichiga olgan diversifikatsiyalangan portfellarga qiziqishni kuchaytirdi. Masalan, tajribali bozor o'yinchilari, agar dunyo uglerod gazini kamaytirmasa, koronavirusning iqtisodiy ta'siri takrorlanishi mumkinligidan qo'rqishadi. Bu tendensiya hozir Yevropada ayniqsa kuchaygan.
Va axloqiy portfel yaratish, aksiyalar yoki obligatsiyalar sotib olish orqali investorlar o'zlarining e'tiqodlari va qadriyatlariga mos keladigan qimmatli qog'ozlarni tanlaydilar. Agar axloqiy ETF sotib olish uchun qiziq bo'lsa, u holda, qoida tariqasida, qurol va tamaki sotish kabi muayyan faoliyat bilan shug'ullanadigan kompaniyalarning qimmatli qog'ozlarini filtrlaydi. Aytgancha, o'tgan yili neft zaxiralari va aviakompaniyalar aksiyalari qulab tushganda, bu moliyaviy va axloqiy jihatdan bunday aksiyalarga ega bo'lish yaxshi emas deb hisoblagan ko'pchilikning fikrini tasdiqladi.
Umuman olganda, 2020-yil va bu yilgi tendensiyalar o'zgarmaydi: endi biz uydan ishlaymiz va Internet orqali xarid qilamiz. Va buning natijasida texnologiyalar faol rivojlanmoqda, yosh startaplar paydo bo'lmoqda va yirik kompaniyalar tobora ko'proq yangi yo'nalishlarga katta miqdorda sarmoya kiritmoqdalar.
Bulutli hisoblash, elektron tijorat va maishiy elektronika o'z egalariga yuqori daromad keltirishda davom etmoqda. Kiber va sun'iy intellekt uchun dasturiy ta'minot ishlab chiqaruvchi kompaniyalar ham, albatta, foydada bo'ladi.
"To'lqin"ni ushlab tura olmagan va yangi savdo kanallari va raqamlashtirishni qayta tashkil eta olmagan, o'z biznesiga ega bo'lgan an'anaviy kompaniyalar, ayniqsa, Covid-19dan qattiq zarar ko'rdilar. Aytish joizki, ko'plab yuqori texnologiyali yosh korxonalar rivojlanmoqda.
Xitoy koronavirusning "vatani" hisoblanadi - bu mamlakatda kasallikning birinchi holatlari aniqlangan. Ammo Xitoy pandemiya bilan boshqalarga qaraganda yaxshiroq kurashgan. Mamlakat kompaniyalari tezda normal ishlariga qaytishdi va investorlar so'nggi yillardagidek o'z aksiyalari va obligatsiyalarini faol sotib olishdi. 2020-yilda Xitoy iqtisodiyotiga to'g'ridan -to'g'ri xorijiy investitsiyalar 999,98 milliard yuanga (14,38 milliard dollar) yetdi.
Shunday qilib, Xitoy kelgusi bir necha yil ichida tajribali sarmoyadorlarni qiziqtirishi aniq. Ayniqsa, TikTok va Alibaba kabi kompaniyalar aksiyalari butun dunyoda katta shuhrat qozondi. Albatta, bu oyda investorlarning xavotirlari mamlakat rasmiylarining texnologiya va ta'lim sohasidagi harakatlariga turtki bo'ldi. Biroq, birjada ro'yxatga olingan arzon Xitoy aksiyalari kelajakda sotib olish uchun ajoyib imkoniyat bo'lishi mumkin.
Dollar va yevro kabi barqaror valyutani sotib olish - pulni tejashning eng keng tarqalgan usulidir. Ayniqsa, milliy valyuta o'zgaruvchan bo'lsa va mamlakatda narxlarning o'sish sur'atlari yuqori bo'lsa ayni muddao. Shunday qilib, 2021-yilning to'qqiz oyida dollar o'zbek so'miga nisbatan 2,05% ga qimmatlashdi (10 476,92 dan 10 691,91 so'mgacha).
Bundan tashqari, jahon zaxira valyutalariga ko'proq ishonch bor, ular bozorda doimo mustahkam mavqega ega, bundan tashqari siz uni sotib olish orqali yaxshi pul ishlashingiz mumkin. Darhaqiqat, hozirgi iqtisodiy voqelikda sayohat uchun valyutani kam odam sotib oladi - ko'p mamlakatlar tashrif buyuruvchilar uchun yopiq. Ammo biz sayohatlar haqida emas, balki investitsiya g'oyalari haqida gapirayapmiz, buning yordamida siz daromad olishingiz mumkin.
Valyuta kurslarining doimiy o'zgarishi pul ishlash uchun keng imkoniyatlar yaratadi. Masalan, har qanday daromadga ega bo'lgan har bir kishi, hatto daromadi pasti ham valyutaga sarmoya kiritishi mumkin. Siz shuningdek, valyutaning yuqori likvidliligini tushunishingiz kerak - agar kerak bo'lsa, uni har qanday qulay vaqtda sotib olish yoki sotish mumkin.
Alpari Xalqaro moliya brendi mutaxassislari bilan hamkorlikda tayyorlandi
Sayt ma'lumotlaridan foydalanganda sayt havolasi ko'rsatilishi kerak.
