Qimmatli qog'ozlarga investitsiya qilish: xususiyatlari va afzalliklari

Qimmatli qog’ozlarga investitsiya bu passiv daromad bo'lib, investordan qo'shimcha harakatlarni talab qilmaydi. Aksiyalarning yirik paketini sotib olganda esa jismoniy shaxs jamiyat faoliyatiga ta'sir ko'rsatishi mumkin va aksiyadorlar kengashida ovoz berish huquqiga ega bo’ladi. Aksiyalar sonining ko'payishi bilan bir vaqtda investorning daromadi ham ortadi.

Biroq aslida ham bu shunchalik qulay vositami? Aksiyalarni sotib olayotganda qanday muammolarga duch kelish mumkin?

Qimmatli qog'ozlarga investitsiya qilishning afzalliklari

Qimmatli qog'ozlarga investitsiya qilishning afzalliklari quyidagilardan iborat:

• Har kim aksiyalarni sotib olishi mumkin. Buning uchun millionlarga ega bo'lish yoki tadbirkor bo'lish shart emas.
• Oz miqdorda aksiyalarni sotib olishni boshlash mumkin. Aksariyat hollarda aksiya sotib olish uchun 100 dollar kifoya. Xorijiy platformalarda savdo qilish uchun esa kamida 1000 dollar kerak bo'ladi, ba'zi hollarda esa ko'proq.
• Yirik kompaniyalarning aksiyalari yaxshi likvidlikka ega. Ular odamni yaxshi passiv daromad bilan ta'minlashi mumkin. Agar kerak bo'lsa, bunday qimmatli qog'ozlar tezda sotiladi. Faqatgina sotib olish va keyinchalik sotish orqali ham yaxshigina daromad olish mumkin. Bu nafaqat chet el kompaniyalarga, balki mahalliy kompaniyalarga ham tegishli.
• Qimmatli qog'ozlarni uydan chiqmasdan turib sotib olish va sotish mumkin. Buning uchun faqat maxsus platformada ro'yxatdan o'tish va Internetga ega bo’lish kerak. Barcha jarayonlar kompyuter va dasturiy ta'minot yordamida amalga oshiriladi.
• Broker orqali ishlash uchun xaridor tegishli ta’lim olishi yoki yuzlab kitob va boshqa materiallarni o‘rganishi shart emas. Broker barcha masalalarni o’zi hal qiladi.
• Yosh istiqbolli loyihalarga sarmoya kiritishda investitsiya daromadi yuzlab, baʼzan minglab foizlarni tashkil qilishi mumkin. Buning yorqin misoli - Facebook ijtimoiy tarmog'i, uning aksiyalari qiymati bir necha yil ichida minglab marta oshdi. Natijada investorlar ko'p million dollarlik foyda oldi.
• Aksiyador turli yo'llar bilan aksiyalardan daromad olishi mumkin. Masalan, chet elda passiv investitsiya mashhurlikka ega, bunda aksiya sotib olgan shaxs har yili qimmatli qog'ozlardan dividendlar oladi. Agar yetarli bilim bo'lsa esa, aksiyalar qiymati pasayganda ularni sotib olish va ko'tarilganda sotish orqali  mumkin aksiyalar savdosi bilan muvaffaqiyatli shug’ullanish mumkin.
• Yirik aksiyalar paketini sotib olish orqali kompaniyada ulushga ega bo’lish mumkin. Bunda investor ovoz berish huquqiga va kompaniyaning boshqaruv jamoasini tayinlashda ishtirok etish imkoniyatiga ega bo’ladi, hamda boshqa muhim qarorlar qabul qilishi mumkin bo’ladi.

Qimmatli qog'ozlarga investitsiya qilish valyuta yoki qimmatbaho metallarni sotib olishdan ko'ra risklilik darajasi pastroqdir. Qimmatli qog'ozlarni bir necha daqiqada sotish mumkin.

Qimmatli qog'ozlarni sotishda “kredit yelkasi” yo'q yoki minimaldir. Ya'ni, sotishda pul yo'qotish xavfi juda past. Albatta, agar bozorda ma'lum bir kompaniya aksiyalari qiymatining keskin pasayishi kuzatilmasa.

Qimmatli qog'ozlarga investitsiya qilishning kamchiliklari

Boshqa har qanday investitsiya usuli singari, aksiyalarga investitsiya qilish ham o'zining kamchiliklariga ega:

• Qimmatli qog'ozlarni sotib olayotganda kompaniyaning bankrot bo'lish xavfi doimo mavjud. Bunday holda, investor barcha pullarini yo'qotadi. Biroq, agar fond bozorini va korxona ichidagi vaziyatni diqqat bilan kuzatib borilsa, xavf minimallashtiriladi. Bunday holda, qimmatli qog'ozlardan tezda xalos bo'lish va ma'lum miqdorni qaytarish mumkin.
• Aksariyat hollarda aksiyalarni ushlab bo'lmaydi. Ular elektron shaklda sotib olinadi va sotiladi. Agar kerak bo'lsa, ularni qog'oz shaklida buyurtma qilish mumkin. Biroq, bu qo'shimcha vaqt talab etadi va unchalik muhim emas.
• Kompaniya muntazam ravishda aksiyalarni chiqarishi mumkin. Bunday holda, ularning qiymati sezilarli darajada pasayadi.
• Sanktsiyalar qo'llanilganda yoki inqiroz yuzaga kelganda, aksiyalarning qiymati sezilarli darajada pasayadi. Oldingi pozitsiyalarni tiklash uchun yillar kerak bo'lishi mumkin.
• Ayrim korxonalarga nisbatan sanksiyalarning joriy etilishi qimmatli qog'ozlar savdosiga bevosita ta'sir qilishi mumkin. Bunday holda, dunyoning yetakchi birjalari aksiyalarni savdoga qo'yishdan bosh tortadi. Ya'ni, egasi ulardan xalos bo'lolmaydi.
• Narxga siyosiy vaziyat ham ta'sir qilishi mumkin. Bunday holda, natijani bashorat qilish juda qiyin va ba'zan hatto imkonsizdir. Vaziyat bir necha daqiqada o'zgarishi mumkin. Bu vaqt ichida siz o'z aksiyalaringiz portfelidan xalos bo'lishingiz dargumon.
• Faqat bitta kompaniyaning aksiyalariga pul investitsiya qilganda, barcha mablag'larni yo'qotish xavfi mavjud. Mutaxassislar turli kompaniyalarning aksiyalarini sotib olishni tavsiya qiladilar. Shu tarzda xavflar diversifikatsiya qilinadi. Barcha firmalarning birdaniga bankrot bo'lish ehtimoli nolga teng.
• Broker orqali ishlayotganda, mablag'larning bir qismi unga haq to'lash uchun sarflanishini bilish muhimdir. Bunday holda, barchasi uning ishtahasiga bog'liq. Shuningdek, siz ixtisoslashgan kompaniyaning qimmatli qog'ozlarni saqlash xizmati uchun to'lashingiz kerak bo'ladi.
• Minimal miqdordagi aksiyalarni sotib olayotganda investor kompaniya faoliyatiga ta'sir o'tkaza olmaydi. Bu faqat yirik aksiyadorlar uchun imtiyozdir.
• Daromadingizni oshirish va fond bozorida mustaqil savdo qilish uchun siz maxsus bilimga ega bo'lishingiz va tezda qaror qabul qila olishingiz kerak. Bunday iste’dod hammaga ham berilmaydi. Ko'p odamlar vahimaga berilib, qimmatli qog'ozlarni ushlab turish foydaliroq bo’lgan paytda ularni sotib yuboradilar va pullarini yo'qotadi.

Aksiyalarga sarmoya kiritish butun dunyoda keng tarqalgan istiqbolli yo'nalishdir. Asosiysi, aql bilan ish qilish kerak va faqatgina brokerning instinktlariga tayanib qolmaslikdir, chunki u o'z pulini xavf ostiga qo'ymaydi.

Aksiyalar, obligasiyalar va ularning kotirovkalari bo'yicha batafsil ma'lumotni Investitsiyalar sahifasida olishingiz mumkin.