“Isteʼmol savatchasi” nima?

Ilgari bu kabi tushunchalar bo‘lmagani sababli, oddiy xalq orasida “Isteʼmol savatchasi” tushunchasini qabul qilish ancha muhokamalarga sabab bo‘ldi. O‘zbekiston sharoitida bu tushunchani rivojlantirishga zarurat bor edimi? Aholining turmush-tarzida bu qanday ahamiyat kasb etadi? Albatta, shu kabi savollar tug‘ilishi tabiiy. Keling, batafsil shu haqda to‘xtalib o‘taylik.

Iste‘mol savati - bu shaxs yoki oilaning iste‘mol darajasi va tuzilishini tavsiflovchi mahsulotlar va xizmatlar to‘plami. Bu atama ikki asosiy ma‘noda ishlatiladi:

Rossiyada va ba‘zi MDH mamlakatlarida "iste‘mol savati" atamasi qonun hujjatlarida rasman mustahkamlangan, iste‘mol savatining eng kam miqdori- "inson salomatligini saqlash va ularning hayotiy faolligini ta‘minlash uchun zarur bo‘lgan oziq -ovqat mahsulotlarining minimal to‘plamini, shuningdek nooziq -ovqat mahsulotlari va xizmatlar, ularning qiymati oziq -ovqat mahsulotlarining minimal to‘plami narxiga qarab belgilanadi.

Soddaroq aytganda, “isteʼmol savati”ga kiritilgan mahsulot va xizmatlar yashash uchun zarur bo‘lgan eng muhim ehtiyojlaringizni qondirishga yetishi kerak.

Aksariyat taraqqiy etgan mamlakatlarda aholiga beriladigan ijtimoiy nafaqalar aynan “isteʼmol savatchasi”ga, unda qayd etilgan ko‘rsatkichlarga ko‘ra belgilanadi.

Minimal iste'mol savati eng kam yashash minimumini hisoblash uchun ishlatiladi. O'rtacha iste'mol savati iste'mol narxlari indeksi va inflyatsiyani hisoblash uchun ham ishlatiladi.

Iste‘mol savatida quyidagi oziq-ovqat mahsulotlari bo‘ladi:
-Non mahsulotlari (un, don va makaron mahsulotlari);
-Kartoshka;
-Sabzavotlar va poliz mahsulotlari;
-Yangi uzilgan mevalar;
-Shakar va qandolat mahsulotlari;
-Go‘sht mahsulotlari;
-Baliq mahsulotlari;
-Sut va sut mahsulotlari;
-Tuxum;
-O‘simlik yog‘i, margarin va boshqa yog‘lar va hokazo.

Oziq-ovqat bo'lmagan mahsulot va xizmatlar narxi bilan oziq-ovqat narxi (foizda) o'rtasida quyidagi nisbatlar belgilanadi:
-Oziq -ovqat bo'lmagan mahsulotlar - aholining barcha guruhlari uchun oziq-ovqat narxining 50%.
-Xizmatlar - aholining barcha guruhlari uchun oziq-ovqat narxining 50%.

Isteʼmol savatchasi: bir kishi uchun 1 oyga 2 157 000 so‘mni tashkil etadi