Rasmiy daromadga ega bo’lmagan jismoniy shaxslarga kredit ajratilmasligi qonun hujjatlarida belgilab berilgan.
Qonunchilikka asosan, kreditlar o’z faoliyati natijasida olingan daromadlarga ega bo’lgan jismoniy shaxslarga beriladi. Bunday daromadlarga oylik ish haqi, pensiya, dividend va boshqa tasdiqlangan daromadlar kiradi.
Rasmiy ish haqi - bu bank qaror qabul qilishi uchun zarur bo'lgan qarz oluvchining to'lov qobiliyatini tasdiqlovchi hujjatdir. Axir mijoz ishlamasa, qaysi mablag‘dan kredit to‘laydi?
Afsuski deklaratsiya qilinmagan daromadlar bugungi kunda ham mamlakat aholisi daromadlarining katta qismini tashkil qilmoqda. Shuning uchun ham kredit tashkilotlari axborot vakuumida yashamaydi va vaziyatni yaxshi tushunadi.
Daromadni tasdiqlovchi hujjatlarni hisobga olmagan holda kredit olish oson ish emas. Biroq, kreditorlar bilan bitim tuzishga muvaffaq bo'lgan ishsiz fuqarolarning alohida guruhlari mavjud.
Bu masalada to'g'ri kreditlash dasturini tanlashda malakali yondashuv juda muhimdir. Ish joyini tasdiqlovchi hujjatsiz kredit olishning bir necha usullari haqida ma’lumot beramiz.
1. Mikrokredit tashkilotiga murojaat qilish.
Agar ish haqi olguncha oz miqdordagi pulga shoshilinch ehtiyoj bo'lsa, mikrokredit tashkilotlariga murojaat qilish mumkin. Tezkor kreditlar bitta hujjat – pasport bilan beriladi. Bunday tashkilot bilan bitim tuzish uchun arizada pasport va aloqa ma'lumotlarini ko'rsatish kifoya.
Bunday mikroqarzlarning xususiyatlari quyidagilardan iborat:
2. Maxsus kreditlash dasturlaridan foydalanish.
Moliyaviy institutlar muqobil daromad manbalarini yoki qarz oluvchilarning maxsus toifalariga mansubligini ko'rsatishga imkon beradi. Masalan, ko'plab banklar pensionerlarga kredit beradi. Pensionerlar pensiya shaklida doimiy daromad olish imkoniyatiga ega bo'lgan aholi guruhiga kiradi, shuning uchun ular kreditlarni minimal xavf bilan qaytarishlari mumkin.
Bundan tashqari, kredit tashkiloti uchun daromad manbangizni tasdiqlashingiz muhimdir. Misol uchun, agar siz rasmiy ravishda ishlamasangiz, lekin ijaraga beradigan va oylik ijaraga oladigan ko'chmas mulkingiz bo'lsa, bank buni doimiy daromad manbai sifatida qabul qiladi.
3. Norasmiy mehnat qilayotgan aholi uchun kreditlar.
Bugungi kunda O‘zbekistonda ushbu toifadagi odamlar o‘zini o‘zi band qilgan shaxslar deb ataladi. Bu haqda “O'zbekistonda o’zini o’zi band qilgan shaxs maqomiga qanday ega bo’lish mumkin?” degan maqolamizda batafsil ma’lumot bergan edik. Qonunga ko'ra, o‘zini o‘zi band qilgan shaxs sifatida ro'yxatga olinganlar daromadsiz shaxslar hisoblanmaydi va ular belgilangan tartibda kredit olish uchun banklarga murojaat qilish huquqiga ega.
Masalan, Tenge Bank aynan o‘zini o‘zi band qilgan shaxslar uchun maxsus avtokredit mahsulotini ishga tushirdi. Ushbu avtokreditni birlamchi bozor uchun ham, ikkilamchi bozor uchun ham 4 yilgacha muddatga olish mumkin. Dastlabki to‘lov 50%, foiz stavkasi – yillik 26,9%. Batafsil ma'lumotni Avtokreditlar sahifasida olishingiz mumkin.
4. Garov yoki dastlabki to‘lov bilan kredit olish.
Agar ishsiz fuqaroga katta miqdorda kredit kerak bo'lsa, ko'chmas mulk, avtomashina yoki boshqa mol-mulkni garovga qo'ygan holda kredit olish mumkin. Ammo bunday kredit faqat mikrokredit tashkilotlari tomonidan yuqorida tavsiflangan shartlar asosida beriladi. Biroq garov ta'minoti bo'yicha kreditni yomon tomoni shundaki, kechiktirilgan to'lovlarning paydo bo'lishi qarzlarni majburiy undirishga olib keladi. Mijoz ko'chmas mulk, transport vositasi yoki garovga qo'yilgan boshqa mulkni yo'qotish xavfiga duch keladi.
Bundan tashqari, ma'lum miqdorda dastlabki to'lovni kiritish orqali daromadni tasdiqlovchi hujjatsiz kredit olish ham mumkin. Masalan, “Mikro Leasing” lizing kompaniyasida dastlabki to‘lovning 40 foizdan ko‘prog‘ini to’lash orqali lizing asosida avtomobil xarid qilishingiz mumkin. Yana bir variant: Kia avtomobillarini sotib olish uchun avtokreditlar Asia Alliance Bank tomonidan daromadlar haqidagi ma’lumotni taqdim etmasdan, avtomobil narxining 50 foizi yoki 70 foizi miqdorida dastlabki to‘lov sharti bilan taqdim etiladi. Avtokredit va lizingning batafsil shartlarini Avtokreditlar sahifasida topishingiz mumkin.
Shunday qilib, banklar barqaror daromadga ega bo'lmagan fuqarolarga kredit berishdan bosh tortadilar. Biroq, bunday noxush vaziyatda ham siz boshqa yo'llarni topishingiz mumkin. Qarz oluvchi maxsus kreditlash dasturlaridan foydalanish, mikrokredit tashkilotlariga murojaat qilish, garov taklif qilish yoki boshqa daromad manbalari haqida ma'lumot berish orqali kredit olishi mumkin. Asosiysi, eng yaxshi shartlarga ega kreditorni izlab topishdir.
Mamlakatimizda yuqorida aytib o’tganlarimizdan tashqari, aholining ijtimoiy-iqtisodiy qo‘llab-quvvatlashga muhtoj qatlami bandligini ta’minlash maqsadida ishsizlarni imtiyozli kreditlash bo‘yicha qator dasturlar qabul qilingan. Shulardan “Ayollar daftaridan” ayollar uchun, “Yoshlar daftaridan” yoshlarga kredit berish dasturlaridir. Ushbu kreditlash dasturlari yordamida siz o'z biznesingizni boshlashingiz va shu orqali rasmiy daromadga ega bo’lgan fuqaroga aylanishingiz mumkin.
Sayt ma'lumotlaridan foydalanganda sayt havolasi ko'rsatilishi kerak.
