Ipoteka krediti bo'yicha eng dolzarb savollarga javoblar

Ular savol berishdan uyaladi va butun Internet bo'ylab javob topishga erinadi. Natijada, ularning o'rniga bank menejerlari, agentlik rieltorlari, quruvchi tashkiotlar vakillari, do'stlar va qarindoshlar ipoteka shartlar bo'yicha qaror qabul qiladi.

Buni hech qanday yomon joyi yo'qdek tuyuladi, lekin shubhali hujjatlarni imzolash xavfi borga o'xshaydi. Buning oldini olish uchun ipoteka bo’yicha siz asosiy bilimlarga ega bo'lishingiz kerak. Quyida biz siz uchun eng ko'p beriladigan savollarga asosiy javoblarni to'pladik.

1. Banklar ipoteka kreditlarini qancha muddatga beradi va u nimaga bog'liq?

O‘zbekistonda banklar ipoteka kreditlarini 20 yilgacha muddatga beradi. Hammasi oylik to'lovlar miqdoriga bog'liq. Muddati qanchalik qisqa bo'lsa, to'lov shunchalik yuqori bo'ladi va aksincha. Ammo siz to'lov jarayonida kreditni muddatidan oldin to'lashingiz mumkin - qisman yoki to'liq.

2. Ipoteka bo'yicha oyiga qancha to'lash kerakligini qanday aniqlas mumkin?

Bu dastlabki to'lov, foiz stavkasi, kredit miqdori va muddatiga bog'liq. Agar sizda ushbu ma'lumotlar bo'lsa, taxminiy oylik to'lovni hisoblash uchun istalgan ipoteka kalkulyatoriga ularni kiritib hisoblashingiz mumkin. Biroq aniq miqdor va to’lovlar jadvalini faqat bankdan olish mumkin.

3. Bank ipotekani tasdiqlashi yoki rad etishi nimalrga bog’liq?

Banklar har doim mijozning kredit tarixiga qaraydi: banklardan qancha kredit olingan, qancha miqdorda va o'z vaqtida to'langanligi tekshiriladi. Agar muddati o’tgan to’lovlar bo'lsa, bu ipotekani rad etish uchun asosiy sabab bo’ladi.

Bundan tashqari, tasdiqlash ehtimolini oshirish uchun rasmiy daromadga ega bo'lish muhimdir: ish haqi, pensiya, ijara mulkidan daromad, biznesni yuritishdan tasdiqlangan daromad. Bunday qarz oluvchilar bankka ko'proq ishonch uyg'otadi, chunki ular shaffof pul topadilar.

Bank shuningdek, kredit normal turmush tarzini saqlab qolishga xalaqit bermasligiga ishonch hosil qilishi kerak. Ipoteka to'lovlari daromadning 40-50% ga teng bo'lishi kerak.

Bundan tashqari, barcha banklar mijozlarning ish staji muddati va yoshi kabi ikkilamchi omillarni ham ko'rib chiqadi. Oxirgi ish joyidagi ish staji kamida olti oy bo'lishi va yoshi 65 yoshdan oshmasligi ma'qul.

4. Rasmiy daromad bo'lmasa, banklar ipoteka beradimi?

Norasmiy daromad - bu soliqqa tortilmaydigan har qanday daromad. Qarindoshlardan pul o'tkazmalari yoki o'z-o'zini qilishdan olingan pul. Ipoteka olish imkoniyati bor, lekin kamroq. Agar ipoteka tasdiqlansa ham, shartlar qat’iyroq bo’ladi – dastlabki to'lov 50% gacha yetishi mumkin va kredit so'ralgan miqdor berilmasligi mumkin.

5. Agar o'z daromadingiz kreditning kerakli miqdori uchun yetarli bo'lmasa, nima qilish mumkin?

Mavjud kredit miqdorini oshirish uchun siz o'zingizning yaqin qarindoshlaringiz orasidan birgalikda qarz oluvchi sifatida jalb qilishingiz mumkin, ularning daromadlari ham to'lov qobiliyatini tahlil qilishda hisobga olinadi. Qarz oluvchi bilan birgalikda 3-4 kishining daromadini hisobga olish mumkin.

6. Bir vaqtning o'zida ikkita ipoteka olish mumkinmi?

Ipoteka kreditlari uchun davlat dasturlariga ko'ra, joriy ipoteka krediti yo'qligi talabi mavjud. Banklarning tijorat takliflariga ko'ra, bu talab mavjud emas, ya'ni bir vaqtning o'zida bir nechta ipotekaga ega bo'lish taqiqlanmagan. Asosiysi, ipoteka to'lovlarini o'z vaqtida amalga oshirish uchun yetarli daromadga ega bo'lish kerak.

7. Agar qarz oluvchi kreditni to'lay olmasa, kvartiraga nima bo'ladi?

Kvartira garov predmeti bo'lsa-da, bank kvartirani olib, sizni ko'chada qoldirishga haqli emas. Bunda kvartira sud qarori bilan ochiq kimoshdi savdosida bozor narxida sotiladi. Kvartirani sotishdan tushgan pul birinchi navbatda kreditni to'lash uchun sarflanadi, qolgan summa mijozga qaytariladi. Ko'chmas mulk narxlari doimiy ravishda o'sib bormoqda, shuning uchun siz qarzdor bo'lib qolsangiz ham, bu kvartiraning narxi siz kredit olganingizdagiga nisbatan sezilarli darajada oshishi bilan bog'liq bo'ladi. Agar siz kvartirangizni kim oshdi savdosida sotsangiz ham, siz katta miqdorda pul olasiz. Balki kvartirani sotganingizdan keyin qolgan mablag' sizga oddiyroq uy sotib olishingiz uchun yetarli bo'ladi va siz ko'chada qolmaysiz. Lekin biz eng yomon stsenariy haqida ham gapirishimiz kerak! Birinchidan, kvartira har doim ham jozibali narxga sotilmaydi, chunki har bir bank o'z balansida likvid bo'lmagan mulkni saqlashdan manfaatdor emas. Bunday vaziyatda qarz oluvchi hech narsasiz qolishi mumkin. Ikkinchidan, ipoteka kreditini olishdan oldin, siz ipoteka operatsiyalarining barcha nozikliklari bo'yicha mutaxassis bo'lmagan ko'chmas mulk agenti bilan emas, balki professional ipoteka bo'yicha mutaxassis bilan maslahatlashingiz kerak.

8. Ipoteka bilan qanday qo'shimcha xarajatlar vujudga kelishi mumkin?

Bank foizlari va komissiyalaridan tashqari, agar ular mavjud bo'lsa, bu garovga qo'yilgan ob'yektni sug'urtalashni, ko'chmas mulkni baholashni (ikkilamchi kreditlash uchun) va bitimni notarial tasdiqlashni o'z ichiga oladi.

9. Bankdan ipoteka krediti olish uchun O‘zbekiston fuqarosi bo‘lish shartmi?

Chet el fuqarolari yashash uchun ruxsatnoma olish sharti bilan kredit olish uchun qabul qilinadi.

10. Ipoteka kreditini olish uchun yashash uchun ruxsat/ro‘yxatdan o‘tish kerakmi?

Yo'q, ipoteka kreditini olishda qarz oluvchining ro'yxatdan o'tganligi muhim emas.

11. Ipoteka olishda sug'urta nima uchun kerak?

Banklar tomonidan taklif etilayotgan kreditlash dasturlari garov taʼminotini yoʻqotish va shikastlanish xavfidan majburiy sugʻurtalashni nazarda tutadi. Ipoteka krediti uzoq muddatli kreditdir. Sug'urta sizni va bankni kredit muddati davomida qo'shimcha xavflardan himoya qiladi. Agar sug'urta hodisasi yuzaga kelsa, sug'urta kompaniyasi kreditni to'lash uchun zarur bo'lgan summani bankka o'tkazadi va siz keyingi to'lovlarni amalga oshirish zaruratidan xalos bo'lasiz.

12. Kvartirani o'zim tanlay olamanmi?

Bank ipoteka kreditini olish uchun ariza berishda rieltorlik agentligini majburiy jalb qilish bo'yicha talablarni belgilamaydi, lekin hech bo'lmaganda tajribali ipoteka bo'yicha mutaxassisdan ipoteka kreditlash bozori bo'yicha maslahat olishingizni tavsiya qiladi. Bank xodimlari sotib olingan uy-joyga egalik huquqini tasdiqlovchi hujjatlarni huquqiy ekspertizadan o‘tkazishlari shart.

13. Dastlabki to'lovni to'g'ridan-to'g'ri sotuvchiga to'lash mumkinmi? Agar shunday bo'lsa, bankka ushbu to'lovni qanday tasdiqlash kerak?

Dastlabki to'lovni to'g'ridan-to'g'ri kvartira sotuvchisiga to'lash mumkin. Bunday holda, tranzaktsiya paytida siz to'langan summani (avans) tasdiqlovchi shartnoma, kvitansiya va boshqa shaklda hujjat taqdim etishingiz kerak. Kvartira oldi-sotdi shartnomasida avans to‘lovi shaklida dastlabki to‘lov amalga oshirilganlik fakti aks ettiriladi.

14. Kredit muddati davomida kredit bo'yicha foiz stavkasi bir tomonlama oshirilishi mumkinmi?

Yo'q, bu kredit shartnomasida ko'zda tutilmagan. Aks holda, ushbu qaror sudga shikoyat qilinishi mumkin.

15. Qarindoshlarni ipoteka bilan sotib olingan kvartirada ro'yxatdan o'tkazish mumkinmi?

Kredit mablag'lari hisobidan sotib olingan kvartirada qarz oluvchining oila a'zolari yashash joyi bo'yicha ro'yxatdan o'tishiga ruxsat beriladi. 

16. Kreditga sotib olingan kvartirani ijaraga bersa bo'ladimi?

Ha, agar siz Bankning yozma roziligini olsangiz va ijarachi bilan turar joyni ijaraga olish/ijaraga berish shartnomasi tuzsangiz kvartirani ijaraga berish mumkin,.

17. Agar ipotekaning bir qismi muddatidan oldin to'langan bo'lsa, ipoteka stavkalari o'zgaradimi?

Ipoteka kreditini muddatidan oldin to'lash kredit shartnomasi shartlariga ta'sir qilmaydi, ya'ni kredit shartnomasini tuzish vaqtida amalda bo'lgan shartlar (shu jumladan foiz stavkalari)  kreditning butun muddati davomida amal qiladi. Qisman muddatidan oldin qaytarilgan taqdirda, oylik to'lov miqdori kamayadi. 

18. Qarzni muddatidan oldin to'lash mumkinmi?

Ha, siz kreditni istalgan bankda berilgan paytdan boshlab istalgan vaqtda jarimalar va qo'shimcha to'lovlarsiz muddatidan oldin to'lashingiz mumkin.

O'zbekiston banklarida mavjud barcha ipoteka kreditlari shartlari bilan Ipoteka krediti sahifasida tanishishingiz mumkin.